Men ýegenimiň başdan geçirenlerini siz bilen paýlaşýaryn. Türkmenistanyň Lebap welaýatynyň Saýat etrabynyň obasynda ýaşaýar we ol ýerde Internet kesilmesiniň täsirini başdan geçirýär.
Ol 17 ýaşly mekdep okuwçysy. We soňky 2-3 ýylyň dowamynda iňlis dilini öwrenip başlady. Men iňlis dilini gowy bilýärin we onuň bilen Internet arkaly, esasan hem IMO arkaly sapak geçýärin. Olar öýünde wifi arkaly Internet ulanýarlar. Olarda iň gymmat wifi baglanyşygy bolsa hem, olaryň Internedi haçan gorseň işlänok. Ýa videýo arkaly gürleşip bolanok, diňe audio ýa-da käwagtlar umuman Internet işlänok. Eger ýagyş-gar ýagaýsa ýa-da ýel turaýsa, derrew olaryň internedi öçýär. Internediň pes işlemeginiň bir sebäbi, olaryň oba ýerinde ýaşamaklygy. Mysal üçin Aşgabatda Internet güýçli we durnukly işleýär diýip eşitdim.
Internet kesilmesi ýegenime ýaramaz täsir edýär. Birinjiden, ol meniň bilen sapak geçip bilenok we Internet arkaly dil öwrenip bilenok. Onuň ýaşaýan ýerinde, hatda Türkmenabat şäherinde hem dil merkezleri bolany bileni hem, olarda gowy bilýän iňlis dili mugallymlar ýok, gowy kitaplar we okuw enjaplary ýok. Internet arkaly goşmaça okap hem bilenok, maglumat hem tapyp bilenok. Mysal uçin, YouTube işlän bolsa ol köp zatlary özbaşdak hem öwrenip bilerdi.
Ikinjiden, ol tiz wagtda orta mekdebini tamamlaýar we daşary ýurtda okamaga islegi bar. Emma, Internet durnukly işlemänligi sebäpli we köp internet sahypalaryň açylmaýanlygy sebäpli ol daşary ýurt okuwlary barada owrenip bilenok. Hatda, daşary ýurt uniwersitetleriň hem internet sahypalary birinde açylsa, birinde açylanok. Ýa-da internet tizligi haýal bolanlygy sebäpli sahylar doly ýüklenenok. Men oň üçin uniwersitetleriň gözlegini etmeli bolýaryn we gerekli maglumatlary oňa ugradýaryn.
Üçinjiden, ol Instagram ýaly sosial ulgamlaryna VPN-syz umuman girip bilenok. Türkmenistanyň kabir täzelik portallary – Turkmenportal, Orient we başgalar käwagt daşary ýurt okuw programmalary barada Türkmenistanda kabul edişlik başlanda maglumat paýlaşýarlar. Ol şol täzeliklerden habarsyz galyar. Men gören wagtym screenshot edit oňa ugradýan. Ol VPN arkaly kawägt sosial ulgamlaryna girýär. Emma, VPN-iň bahasy gymmat düşýär uzak wagtlap ulansaň, we VPN ozal hem pes Internediň tizligini has-da peseldýär.
Internet kesilmesi ýyllar boýy dowam edýär. Belli bir güni ýa-da ýyly aýdyp biljek däl. Olar eýýäm azyndan 5-ýyl töweregi Internet (wifi) ulanýarlar, we internet ulanyp başlanyndan bäri Internet kesilmesi, haýal işlemesi, internet sahypalaryň açylmazlygy, social ulgamlary işlemezligi dowam edýär. Bir bolan üýtgeşiklik, indi VPN satyn almak aňsatlaşdy biraz.
Internet käwagt doly işlänok, mysal üçin uzynly gun, hatda birnäçe günläp işlänok. Esasan hem howa bulaşanda. Habarlaşmak üçin ses goýberyäs. Internet käwagt bölekleýin kesilýä, audio üsti bilen jaňlaşmak bolýar emma videýo işlänok.
Internet kesilende esasan hem IMO priloženiýa iň köp ýetmezçilik edýär sebäbi esasy aragatnaşyk IMO arkaly, we başga hiç zat işlänok VPN-syz. Şeýle hem, Internetiň pes tizligi sebäpli hiç zat işlemeýar, käbir saýtlar açylmaýar. Instagram, YouTube, WhatsApp ýaly priloženiýalar petiklen we VPN-syz açylmaýar.
