Maý 2023: palawyŠbahasy 11% peseldi.
Günebakar ýagynyŠwe sygyr etiniŠbahalary uly derejede arzanlady.
2023-nji ýylyÅ maý aýynda AÅgabat ÅƤherinde palaw taýýarlamagyÅ ortaƧa nyrhy 73.4 Türkmen manadyna deÅ boldy. Bu bolsa geƧen ýylyÅ maý aýyndaky palaw bahasyndan (82.4 manat) ýyldan-ýyla 10.9% arzan. GeƧen aýdaky bahalar (75.0 manat) bilen deÅeÅdirilende hem, palaw taýýarlamagyÅ nyrhy aýdan-aýa 2.2% düÅdi.
GeƧen ýylyÅ degiÅli dƶwri bilen deÅeÅdirilende, 2023-nji ýylyÅ maýynda sogandan baÅga palaw ingredientleriniÅ hemmesiniÅ bahalary arzanlady. DegiÅli dƶwürde, soganyÅ nyrhy 82.7% artdy. IÅ uly derejede bahasy arzanlan haryt 29.7% peseliÅ bilen günebakar ýagy boldy. Åeýle hem, bugdaý ununyÅ bahasy 21.3% düÅdi, sygyr eti (-11.4%), kƤÅir (-7.4%) we tüwi 5.6% arzanlady (Netije 1 seret).
Günebakar ýagynyŠwe sygyr etiniŠbahalarynyŠtäsiri
2023-nji ýylyÅ maýynda Palaw indeksiniÅ bahasynyÅ peselmeginiÅ uly sebƤpkƤri günebakar ýagynyÅ we sygyr etiniÅ bahalarynyÅ ep-esli arzanlamagy bilen bagly. GeƧen ýylyÅ degiÅli dƶwri bilen deÅeÅdirilende, günebakar ýagynyÅ bahasy 29.7% we sygyr eti 11.4% peseldi. Palaw ingredientleriniÅ arasynda, ýagyÅ we etiÅ bahalary umuman has ýokary bolanlygy sebƤpli, olaryÅ bahasyndaky üýtgeÅmeler Palaw Indeksine uly tƤsirini ýetirýär.
Günebakar ýagynyÅ bahasy ýyldan-ýyla gƶrƤ deÅeÅdirilende, soÅky 2 aý bƤri yzygiderli arzanlady. OnuÅ bahasy 2022-nji ýylyÅ maýynda 33.3 manat bolan bolsa, 2023-nji ýylyÅ maýynda 23.4 manada düÅdi we bu 29.7% peseliÅdir. Aýdan-aýa deÅeÅdirenimizde bolsa, onuÅ bahasy 2023-nji ýylyÅ aprelinde 22.4 manatdan, 2023-nji ýylyÅ maý aýynda 23.4 manada ýetip, birneme ýokarlandy. Günebakar ýagynyÅ bahasynyÅ arzanlamagyna sebƤp bolýan esasy faktor RussiýanyÅ eksport edýän ýagynyÅ bahasynyÅ peselmegidir. Ćatlatsak, Türkmenistanda satylýan ýaglaryÅ aglaba bƶlegi Russiýadan import edilýär.
Sygyr etini seljeremizde, onuÅ bahasy 2022-nji ýylyÅ maýynda 67.7 manat bolan bolsa, 2023-iÅ maýynda 60 manada deÅ boldy we bu 11.4% düÅüÅdir. Sygyr etiniÅ iŠýokary bahasy 2021-nji ýylyÅ awgustynda ýüze Ƨykdy we 100 manada ýetipdi. Åondan bƤri onuÅ bahasy durnukly Åekilde peselip gelýär. SoÅky bir ýylyÅ iƧinde sygyr etiniÅ bahasy ortaƧa 56-68 manat aralygynda saklandy. BahalaryŠýuwaÅ-ýuwaÅdan peselmeginiÅ esasy sebƤbi, Türkmenistanda haýwan iýmitleriniÅ bahasynyÅ arzanlamagy bilen baglanyÅdyrylýar. Sygyrlar esasan pagta ƧigidiniÅ galyndylary bilen iýmitlenýär, bu bolsa olaryŠýeterlik derejede semrƤp, etiniÅ kƶp bolmagyna getirýär.
SoganyŠbahasy peselmegine dowam edýär
2023-nji ýylyÅ martynda soganyÅ bahasy iŠýokary derejesine ýetip, onuÅ 1 kilogramy 15.6 manada deÅ boldy. Åondan soÅra, onuÅ bahasy aprel aýynda 7.3 manat we maý aýynda 5.5 manada ýetdi. MuÅa garamazdan, geƧen ýylyÅ degiÅli dƶwri bilen deÅeÅdirilende, soganyÅ bahasy henizem 82.7% ýokarydyr. GeƧen ýyl, 2022-iÅ maý aýynda soganyÅ 1 kilogram bahasy 3 manada deÅ bolupdy (2-nji NetijƤ seret).
Palaw bahalary bilen gara bazar kursunyÅ arasyndaky baglanyÅyk
Türkmenistanda palaw taýýarlamagyÅ nyrhy 2022-nji ýylyÅ aprel aýyndan bƤri dowamly arzanlap gelýär we bu peseliÅ dollaryÅ gara bazardaky kursynyÅ düÅmegi bilen baglanyÅdyrylýar. Maý aýynda hem palawyÅ bahasy ýene peseldi we ýyldan-ýyla 10.9% arzanlady. Åol bir wagtyŠözünde, gara bazar kursy 19.5 manada deÅ boldy we 2022-iŠýanwaryndan bƤri 19-20 manat aralygynda durnuklylygyny saklaýar. 2022-nji ýylyÅ maý aýyndan 2023-nji ýylyÅ maý aralygyndaky ýüze Ƨykan Palaw Indeks bahalarynyÅ we gara bazar kursunuÅ arasyndaky arabaglanÅygy has giÅiÅleýin ƶwrenmek üçin 3-nji NetijƤ serediÅ.
Metodologiýa
Palaw ingredientleriniÅ bahalary Ƨƶplenilen wagtynda soganyÅ, kƤÅiriÅ, etiÅ, tüwiniÅ we unuÅ 1kg bahasy we günebakar ýagynyÅ 1 litr bahasy Ƨƶplenildi. BiziÅ metodologiýamyza gƶrƤ, 4 adamdan ybarat bolan maÅgalada palaw biÅirmek üçin biz ƶz formulamyzda günebakar ýagynyÅ 0.3 litrini, soganyŠýarym kilesini, kƤÅiriÅ 1 kilesini, etiÅ 600 gramyny, tüwiniÅ 1 kilesini we bugdaý ununyŠýarym kilesini ulandyk. Palaw Indeks metodologiýasy barada has giÅiÅleýin maglumaty ƶwrenmek üçin Åu salga basyÅ.
Progres topary, TürkmenistanyŠähli uly ÅƤherlerinde palaw ingredientleriniÅ bahasyny Ƨƶplemek arkaly, hasabatlarda beýleki ÅƤherleri hem ýerleÅdirmek isleýär. Bu sebƤpden, bahalary Ƨƶplemekde bize kƶmek etmegiÅizi we Åu formany doldurmagyÅyzy haýyÅ edýäris.