25-nji iýunda, Aşgabatda Ýewropa Bileleşigi (ÝB) we Türkmenistan 16-njy ýyllyk Adam Hukuklary Dialogyny geçirdi. Bu dabara üçin ÝB-niň Adam Hukuklary boýunça Ýörite Wekili Olof Skoog Aşgabatda saparda boldy. Ol Wise-premýer/Daşary işler ministri Raşid Meredow bilen bilelikde Adam Hukuklary Dialogyny açdy. Ýörite wekil Skoog Türkmenistanyň ÝB bilen adam hukuklary boýunça hyzmatdaşlyga meýillidigini ykrar edip, Türkmenistany ýurtdaky ýagdaýy, şol sanda adam hukuklary bozulan adamlar, tussaghanalaryň we türmeleriň şertleri, gender esasly zorlugy we öz ygtyýarlygyndaky beýleki meseleleri gowulandyrmak boýunça anyk ädimleri ätmäge çagyrdy.
Gepleşikler açyk we konstruktiw ýagdaýda geçirilip, Türkmenistanyň adam hukuklaryny ara alyp maslahatlaşmaga taýýardygyny ýene bir gezek tassyklady. ÝB Ombudsmeniň edarasynyň Milli Adam Hukuklary Guramalarynyň Global Bileleşiginden (GANHRI) akkreditasiýa almak, şeýle hem Ombudsmeniň aýallaryň hukuklary, çagalaryň hukuklary, işewürlik we tussaghanalary gözegçilik etmäge gatnaşmagyny artdyrmakda ygtyýarlyklaryny güýçlendirmek baradaky tagallalaryny gyzgyn garşylady.
Ýewropa Bileleşigi Türkmenistan bilen Halkara Zähmet Guramasynyň arasyndaky mejbury zähmet we çaga zähmeti meselesini çözmek boýunça konstruktiw hyzmatdaşlygy, şol sanda Hyzmatdaşylygyň Ýol kartasynyň (2024-2025) tassyklanmagyny gutlady.
Türkmenistan ýurduň aýal-gyzlaryň hukuklary, çagalaryň hukuklary we maýyplaryň hukuklary hakyndaky adam hukuklary borçnamalaryny ösdürmek boýunça meýilnamalary barada habar berdi. ÝB Türkmenistany diskriminasiýa garşy netijeli çäreleri kabul etmäge, şol sanda öýdäki zorlugy jenaýatlaşdyrmak arkaly jynsy we gender esasly zorluga garşy göreşmek üçin tagallalaryny dowam etdirmäge çagyrdy. Şeýle-de, ÝB razyçylykly meňzeş-jynsly gatnaşyklaryň jenaýat hasaplanmagyny ýatyrmaga çagyrdy.
ÝB mejbury ýitirim etme we tussaghanalaryň şertleri, şol sanda gynamalar, ýowuz daraşmalar we Gyzyl Haç Halkara Komitetine päsgelçiliksiz elýeterlilik baradaky yzgiderli aladalaryny bildirdi. Mundan başga-da, ÝB pikir we söz azatlygynyň, maglumat we garaşsyz media bolan hukugyň ähmiýetini ýene bir gezek gaýtalap aýtdy. Ýewropa Bileleşigi ähli raýatlar üçin elýeterli we çäklendirilmedik internet elýeterliligini üpjün etmegiň zerurdygyny belledi.
ÝB Türkmenistany BMG-nyň Aýallara Garşy Diskriminasiýanyň Ähli Görnüşlerini Ýok Etmek baradaky Komitetiniň soňky maslahatlaryny we Ähliumumy Döwürleýin Synlary durmuşa geçirmäge çagyrdy. ÝB Türkmenistana baryp görmegi haýyş eden BMG-nyň ähli ýörite proseduralarynyň saparlaryny amala aşyrmagyny ýeňilleşdirmek üçin takyk seneler bilen meýilnama düzmegiň möhümdigini nygtady.
Dialogyň dowamynda Ýewropa Bileleşigi (ÝB) adam hukuklarynyň bozulmagynyň aýry-aýry ýagdaýlarynyň birnäçesini hem gozgady. Alada bildirýän ýagdaýlaryň sanawy ÝB-nyň wekilleri tarapyndan Türkmenistana gowşuryldy. Aýry-aýry ýagdaýlar boýunça gepleşikleri güýçlendirmek we yzgiderli ikitaraplaýyn gepleşikleri geçirmek arkaly indiki ädimler barada ylalaşdylar.
Ýewropa Parlamentiniň 2019-njy ýylyň 12-nji martynda kabul eden rezolýusiýasynda bellenilişi ýaly, adam hukuklary we demokratiýalaşdyrmak babatda möhüm öňegidişligiň Partnýorçylyk we Hyzmatdaşlyk şertnamasynyň Ýewropa Parlamenti tarapyndan tassyklamagynyň esasy şerti bolup galýandygyny ýatlatdy.
Türkmen delegasiýasyna Türkmenistanyň Daşary işler ministriniň orunbasary Mähri Bäşimowa ýolbaşçylyk etdi. ÝB-nyň delegasiýasyna Ýewropanyň daşarky hereket gullugynyň Merkezi Aziýa bölüminiň başlygy Dietmar Krissler ýolbaşçylyk etdi. Dialoga Türkmenistanyň Ombudsmeni Ýazdursun Gurbannazarowa gatnaşdy.
Indiki Dialog 2025-nji ýylda Brýusselde geçirilmegine garaşylýar.
Çeşme: Turkmenistan: 16th Human Rights Dialogue with the EU
(doly terjime)
